Đối mặt với vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trong môi trường số: Thách thức và giải pháp

Hiện nay, việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ngày càng trở nên phức tạp và tinh vi, diễn ra cả trực tiếp và trên môi trường online. Điều này đặt ra nhiều khó khăn và thách thức lớn trong công tác thực thi và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. 

Theo số liệu thống kê, trong năm 2021, các cơ quan chức năng thuộc 9 bộ ngành tham gia Chương trình 168 đã giải quyết 340 vụ vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, áp đặt tổng số tiền phạt gần 4,7 tỷ đồng và tiêu hủy hàng hóa vi phạm, thay đổi tên miền. Bộ Công Thương đã xử lý hơn 2.200 vụ vi phạm hàng giả và hàng hóa vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, áp đặt tổng số tiền xử phạt hơn 28,5 tỷ đồng và tổng giá trị hàng hóa vi phạm hơn 61,55 tỷ đồng. Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ đã xử lý 51 đơn yêu cầu xử lý vi phạm, áp đặt tổng số tiền xử phạt 75,8 tỷ đồng...Việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường online đang trở nên phức tạp và tinh vi hơn, với xu hướng gia tăng số lượng và tính chất vi phạm trong các tác phẩm âm nhạc, điện ảnh, chương trình truyền hình, gameshow, thể thao...

Tuy nhiên, cần nhận thấy rằng việc xử lý và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường số gặp phải nhiều thách thức. Các vụ vi phạm thuộc thẩm quyền xử lý của nhiều cơ quan khác nhau, và có sự kết hợp của nhiều hành vi xâm phạm trên môi trường hữu hình và thương mại điện tử, đặc biệt là xâm phạm trên môi trường kỹ thuật số. Việc tìm ra nguồn gốc sản xuất hàng giả và hàng nhái để xử lý cũng là một thách thức lớn.

Xử lý vi phạm trên môi trường số còn đối mặt với các khó khăn như vướng mắc trong việc xử lý vi phạm trên các trang web và sàn thương mại điện tử. Các hành vi vi phạm trên môi trường số thường xuất phát từ ba loại trang web chính, bao gồm trang thương mại điện tử trung gian, các trang web có đuôi ".vn" và ".com" hoạt động độc lập. Đối tượng vi phạm thường lập nhiều trang web để thực hiện các hành vi vi phạm, và họ thường che giấu thông tin cá nhân, địa chỉ liên lạc, giao dịch mua bán, thanh toán và vận chuyển trực tuyến, làm cho công tác điều tra trở nên khó khăn. Đồng thời, các sàn thương mại điện tử cũng không tiết lộ thông tin về đối tượng vi phạm cho chủ sở hữu quyền.

Ngoài ra, việc thu thập bằng chứng về hành vi xâm phạm để chứng minh tội phạm cũng là một thách thức. Đối tượng vi phạm thường thay đổi tên miền hoặc mở các tài khoản mới sau khi bị phát hiện và yêu cầu gỡ bỏ liên kết sản phẩm. Hiện nay, chưa có cơ chế buộc các sàn thương mại điện tử chịu trách nhiệm đối với việc tái xuất hiện của các đối tượng vi phạm trên nền tảng của họ. Do đó, công tác gỡ bỏ vi phạm từ phía chủ sở hữu quyền thường phải lặp đi lặp lại.

Để giải quyết các thách thức này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, các doanh nghiệp và các chuyên gia trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ. Cần xem xét việc tăng cường quy định và yêu cầu về trách nhiệm của các sàn thương mại điện tử trong việc ngăn chặn và xử lý vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trên nền tảng của mình. Đồng thời, cần nâng cao khả năng thu thập bằng chứng và tăng cường hợp tác quốc tế để đối phó với vi phạm trên môi trường số. Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức và giáo dục công chúng về quyền sở hữu trí tuệ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu vi phạm trên môi trường số. Cần tổ chức các hoạt động giáo dục, tuyên truyền và đào tạo cho người dùng về tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và cách phòng ngừa vi phạm.

Bên cạnh đó, việc phát triển công nghệ và các giải pháp an ninh mạng cũng là yếu tố quan trọng để đối phó với vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Các công ty và tổ chức cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các công nghệ tiên tiến để ngăn chặn việc sao chép trái phép, bảo vệ thông tin cá nhân và ngăn chặn các hành vi vi phạm trực tuyến. Các biện pháp bảo vệ như mã hóa dữ liệu, xác thực hai yếu tố và kiểm soát truy cập cần được triển khai để tăng cường an ninh và tránh vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Ngoài ra, hợp tác quốc tế cũng là một yếu tố quan trọng trong việc giải quyết vấn đề vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường số. Cần tăng cường sự hợp tác và chia sẻ thông tin giữa các quốc gia để nắm bắt và xử lý các hoạt động vi phạm trên mạng toàn cầu. Việc thiết lập các hiệp định và khung pháp lý chung về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường số cũng là một cần thiết.

Tóm lại, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường số là một vấn đề nghiêm trọng và phức tạp. Để giải quyết vấn đề này, cần sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan, cải thiện khả năng thu thập bằng chứng, tăng cường quy định và trách nhiệm của các sàn thương mại điện tử, phát triển công nghệ và giải pháp an ninh mạng, và hợp tác quốc tế. Chỉ thông qua những nỗ lực này, chúng ta có thể xây dựng một môi trường số an toàn và công bằng, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và bảo vệ quyền sở hữu